سایت من

گیاهان دارویی در کردستان

در کردستان به دلیل کوهستانی بودن و وجود مواد آلی و معدنی فراوان و آب و هوای سازگار با بیشتر گیاهان، تعداد گونه های گیاهی در این مناطق فراوانند.

1. بامیه(بامیه) Gombo-Musk seed
کتاب انتاکی خواص زیر را برای بامیه برمی شمرد
• ملین و مدر و منضج اخلاط و مایعات درونی.
• دافع دردهای روده و شکم.
• بادشکن قوی و دافع بادهای مغز و ریه.
• دوست معده و تصفیه کننده ی صفرای سوخته در خون.
• دافع سنگ مثانه و سنگ صفرا و سوزش ادرار(100گرم در 250ccدر آب جوشانده به مدت 4 روز)
بامیه را بیشتر همراه غذا می خورند ولی بعضی از بیماریها می توان آنرا جوشاند مثلا اگر بامیه را با نعنا و مرزنجوش(هرکدام100گرم) جوشانده و 3 تکرار کنیم صفرای سوخته ی خون و سوزش بول(ادرار) را برطرف می نماید. جوشانده ی با گل گاو زبان درد سینه را برطرف می کند(هرکدام100گر)

2.پیکول(خارخسک) Caltrops
دارویی بهتر از خارخسک برای کمر درد موجود نیست و این فرمایش ابن سینا است(50گرم در cc250 آب به مدت سه روز) همچنین اگر خارخسک را با پرسیاوشان و سیاه دانه و زنیان و رازیانه و کاکل ذرت (هر کدام 100گرم) مخلوط کرده و کوبیده هر روز یک بار و هر بار یک قلشق غذا خوری در cc500 آب جوشانده و5 روز مصرف نمائیم معالج سنگ کلیه و مثانه و پشت درد و سستی اعضا می باشد، رازی می فرماید اگر خارخسک را کوبیده و با سیاهدانه و زنیان کوبیده(هرکدام100گرم مخلوط کرده) و رد نیم کیلو عسل ممزوج نمائیم و هر روز یک قاشق غذا خوری مصرف نمائیم علاج زخم معده وروده است همچنین اگر خارخسک را با تخم هویج و شیر خشک و تخم خیار (هرکدام 100گرم) کوبیده و آبش را کشیده و ناشتا مصرف کنیم دفع یرقان و سرخک می کند میوه های خارخسک را اگر جوشانده(5گرم در 2 لیوان آب)و آب آنرا بنوشیم برایتصفیه خون واعمال کبدی و ضد عفونی کردن مجراهای ادراری مفید و مجرب است. در شرق مریوان ناحیه تیژتیژ را آنتونیوس رومی در کتاب دفاع اشکانیان(pakle) یعنی خار 3گوش می خواند که به کردی [پیکول] گویند چون معدن سنگ چاقو تیز کن داشته و دارد و این بدان معنی است که اولا این مکان خارخسک زیاد داشته و ثانیا این گیاه مثل اشیاء تیز دافع اخلاط فاسد بدن است.

3.توفه ره نگی(توت فرنگی) Common strawbrrry
توت فرنگی سرشار از ویتامین های ب و ث«BوC» قند و سلولز، مواد چربی و آلبومینوئید، دارای آهن، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم، سیلیس، ید و برم هم می باشد.
توت فرنگی به عنوان ظریفترین میوه ها معذفی شده است و بی اندازه مقوی، خنک، ادرار آور و تصفیه کننده خون می باشد.
این میوه را نه تنها بعد از غذا، به عنوان دسر می توان خورد بلکه اگر آن را پیش از غذا بخورند اشتها آور است.
چون قندی که در توت فرنگی وجود دارد از انواع سلولز است برای اشخاصی که بیماری قند دارند مفید است بدین جهت مصرف توت فرنگی را به افراد دیابتی توصیه کرده اند.
توت فرنگی دارای موادی است که املاح معدنی را زیاد کرده و بدن را تقویت می کند. مصرف آن را برای اشخاصی که ضعیف هستند و یا مسلول شده اند تجویز می کنند.
این بیماران اگر هر روز به مقدار کافی توت فرنگی مصرف کنند علاوه بر جذب املاح معدنی لازم ویتامین ث را نیز مصرف خواهند کرد و این ویتامیندر توت فرنگی به مقدار کافی وجود دارد.
املاح معدنی توت فرنگی، مقدار زیادی اسید سالیسیلیک در خود نهفته دارد که بر روی کبد و کیسه مثانه، کلیه ها و مفاصل، عمل قابل توجهی دارد، به همین جهت است که آن را یه بیمارانی که درد مفاصل، رماتیسم، سنگ کلیه، مسمومیت و درد کبد هستند و یا کسانی که صفراوی و دموی می باشند توصیه می شود.

4.خوژه(سریشم) Giant Asfhodell
از تیره ی لاله بوده که گلهای خوشه ای و غده ای دراد با برگ های دراز و سبز رنگ آن برای خوراک مصرف شده ولی ریشه اش به عنوان چسب به کار می رود. سریش چون دارای مواد لعاب دار است در کتاب قانون برای رفع آرتروز و انواع استخوان درد مفید دانسته شده اگر آن را با گل بابون بجوشانیم، مصرف آن برای دفع کرم های روده و معده و دفع یبوست مزاج مجرب و آزموده است. در کتاب تقویم الابدان بورانی و جوشانده ی گیاه سریشم را با سیر برای رفع لقوه یا کجی دهان و دیگر اعضا م<ثر می داند. طریقه ی مصرف 100گرم از برگهای گیاه را در یک لیتر آب جوشانده و بمدت 5روز مصرف نمائیم و از کوبیده ی ریشه ی سریش گرد(پودر) چسپنده ای بدست می آید که به سریشم معروف است و به جای چسپاندن اشیاء به جای چسب از ان استفاده می کنند. در کردستان آن را [خوژه] می گویند که یک کلمه ی اصیل اشکانی است و به منی دافع ورم های داخلی بدن می باشد.

5.چه ق چه قه(کاسنی) Endive- chicory
کاسنی برای تصفیه خون و انواع جوشهای پوست و صورت کاربرد دارد، برای آماده کردن باید 200گرم کاسنی را کوبیده و هر روز صبح یک قاشق غذا خوری را در cc500 آب جوشانده و مصرف نمائیم. همچنین ریشه ی کاسنی برای رفع تب و قولنج موثر است.ابو علی سینا می فرماید: برای امراض یرقان و کم شدن چربی خون جوشانده ی کاسنی با گل سرخ موثر است(هرکدام 150گرم مخلوط کرده و در cc500 آب یک قاشق غذا خوری می جوشانیم)از ریشه ی کاسنی برای دفع مرض قند و اوره ی خون استفاده می کنند. 2 ریشه این کوچک در یک لیوان آب جوشانده شود. این گیاه مدر و معرق و تب بر است.


6.ریواس(ریباس) Currant Fruited Rhubard
ریواس مقوی معده و جگر را از گرمای زیاد مصون می دارد، شیره ی ان را اگر با گل بنفشه و گیاه شنگ بجوشانیم برای دفع سنگ صفرا و سنگ مثانه مفید و آزموده است، صاحب تحفه ی حکیم می فرمایید، اگر شیره ی ریباس را با شیره ی گل بابونه به نسبت های مساوی مخلوط کرده و هر روز ناشتا یک استکان به مدت 5 روز بنوشیم بادهای غلیظ سوادوی و صفراوی معده را برطرف می کند و تیرگی چهره را می زداید همچنین جوشانده ی گل ریواس و شستوشوی موها با آن موجب رشد مو و مانع ریزش مو می گردد. اگر شیره ی ریواس را جوشانده(100گرم در cc500 آب به مدت 5 شب) برای تقویت اعصاب موثر است و ضد ناراحتی کبدی است.






7.سیاوله(سیاه دانه) Black cummin Corn cockle-
کوبیده ی 100گرم سیاه دانه و با سرکه مخلوط کرده و محل زگیل مالیدن، باعث دفع انها می شود، اگر سیاه دانه را با تخم شوید و تخم گشنیز(هر کدام 100گرم)مخلوط کرده و هر بار یک قاشق غذا خوری در cc500 آب جوشانده و مصرف نماییم برای دفع ورم معده و روده و خونریزی معده بسیار مفید است، شیخ ارئیس می فرماید: کوبیده شنبلیه و سیاه دانه (هر کدام 100گرم)و هر بار قاشق غذا خوری در پنج 5 لیتر دوغ ریختن، باعث دفع زخم معده و سنگ های مثانه و صفرا و رفع یرقان می گردد. این گیاه حاوی ماده دکلونیدنی و قند و مواد صمغی و روغن است. اگر سیاه دانه را با رازیانه کوبیده و با ریزه ی سیاه کوبیده(هر کدام 100گرم) مخلوط کرده و هر بار یک قاشق غذا خوری روی غذا بریزیم برای تقویت بینایی و دفع بادهای معده بسیار مفید دانسته شده. این گیاه ضد انگل های روده و معده بوده و مسهل و ضدنفح و زیاد کننده ی شیر مادران است. برای دفع انگل 3 شب سیاه دانه را با تخم شلغم(هرکدام 5گرم)در یک قاشق چای خوری روی غذا بریزیم یا برای رفع انگل 3 شب سیاه دانه را با تخم شلغم در یک لیوان اب می جوشانند. این گیاه زیاد کننده شیر مادران و ضد مسمومیت است که بهتر است در دوغ و ماست خیسانده مصرف شود.

8.قه سوان(پسته وحشی) turpentine
انواع متعدد هم دارد که در دریای مدیترانه نوعی از پسته وحشی به نام مصطکی وجود دارد که از صمغ آن به نام مصطکی برای تقویت لثه و خوشبویی دهان استفاده می کنند و در یونان وجود دارد و در ایران نیست، پسته وحشی از کردستان گرفته و زاگرس و شیراز گرفته یا بختیاری و لرستان دیده می شود و از تیغ زدن آن شیرابه یا صمغ سقز یا به کردی ویژه ن می گیرند که در صنعت دارو سازی کاربرد زیادی دارد و ابوعلی سینا می فرماید: بهترین درمان زخم معده و روده صمغ خام سقز به مدت 10روز است که بای هر روز ناشتا به اندازه فندق صمغ سقز را با خاکه قند مخلوط کرده و قورت بدهیم. همچنین برای دفع یبوست های مزمن و بواسیر رازی می فرماید: صمغ کردی سقز را اگر هر شب هنگام خواب یه اندازه یک فندق قورت داده و تا 15 روز ادامه بدهیم دفع مرض می کند و برای تقویت حافظه و دفع فراموشی در کتاب انتاکی می فرماید: باید در ناشتا صمغ خام سقز یا ویژه ن را با کندر و مصطکی ساییده(هرکدام 50 گرم)و با کنجد مخلوط کرده و یک قاشق غذا خوری مصرف نماییم.

9.کوزه له(شاهی) Cress
شاهی یا ترتیزک دارای گلوکزید مهمی به نام ترپئولوزید است. این ماده یر اثر تجزیه سنه ول بنزیلیک بوجود می آید.
شاهی اثر ضداسکوربوت قوی دارد. در حالت خام در سالاد و یا با اغذیه بصورت سبزی خوردن مصرف می شود. به عنوان اشتها اور، مدر و تصفیه مننده خون به کار می رود. از شیره گیاه و یا خیسانده آن در شرای به عنوان مدر در آب آوردن، خیز عمومی بدن و غیر استفاده به عمل آمده و نتیجه مفید حاصل شده است.
از دانه آن در بعضی از کشورها مانند حبشه نوعی روغن استخراج می شود.ترتیزک در نواحی مختلف ایران پرورش می یابد و چون به نحوی که ذکر شد، گیاهی است که از محیط کشت تدریجا دور می گردد از این نظر به حالت نیمه وحشی در اطراف آبادی ها ، کنار جاده ها، گودال ها و . . . نیز مشاهده می شود.